> Strona główna > Historia > Kalendarium


Od założenia do rozłamu

1879 Polacy stanowią około 40% studiujących na Politechnice Ryskiej (obecnie: Uniwersytet Łotewski). Aby uchronić się przed rusyfikacją z jednej, a germanizacją z drugiej strony, część z nich powołuje Korporację Arkonia. Nazwa pochodzi od Arkony - północnego cypla wyspy Rugii, gdzie Słowianie do II połowy XII w. opierali się najazdom germańskim. W skład pierwszego Prezydium wchodzą: Karol Gąssowski, Kazimierz Szafnagl i Kazimierz Sokołowski.

1881 Powstaje Podanie Stefana Kozłowskiego, pierwszy dokument ideowy Korporacji; wyznacza jej cele, wskazuje środki, określa obowiązki członków. Z obawy przed represjami władz carskich objęte tajemnicą Koła. Podanie ujawniono dopiero w 1920 roku.

1883 Liczba członków Korporacji systematycznie rośnie. W pewnym momencie grono Arkonów staje się tak duże, że zanika możliwość utrzymania między nimi dostatecznie silnych więzów koleżeńskich. Z tego powodu część korporantów opuszcza Arkonię i tworzy drugą polską korporację w Rydze. Tak powstaje Welecja.


Od rozłamu do wojny rosyjsko-japońskiej

1889 Uroczysty komersz 10-lecia. Wraz z filistrami Korporacja liczy już 469 osób. Wśród nich studentów jest około 100.

1900 Arkonia kupuje jednopiętrowy, drewniany dom przy Grosse Newastrasse 19. Po dwudziestu latach tułania się po łaskawych lokalach, Korporacja ma wreszcie kwaterę z prawdziwego zdarzenia.

1904 Wojna rosyjsko-japońska. Władze carskie zarządzają patriotyczną manifestację studentów ryskiej politechniki. Aby uniknąć wzięcia w niej udziału, Korporacja wykorzystuje kruczek prawny. Większość kolegów występuje ze stowarzyszenia po to, by pozostało w nim jedynie 14 członków, przez co Korporacja przechodzi w stan zawieszenia. Dopiero po wiernopoddańczej demonstracji, w której grzecznie wzięły udział korporacje niemieckie, Arkonii cudownie przybywa członków i znów staje się pełnoprawną korporacją.


Od wojny rosyjsko-japońskiej do I wojny światowej

1905 Po przejściach Arkonia ulega znacznemu osłabieniu. Cetusy z tego okresu uchodzą za najgorsze w historii korporacji. Następuje ochłodzenie stosunków z Welecją, aż do oficjalnego ich zerwania.

1908 W Warszawie zostaje założone Stowarzyszenie Filistrów. Pomaga utrzymać łączność po studiach pomiędzy Arkonami rozsianymi po ziemiach polskich.

1909 Powstaje Koło Filistrowych. Wchodzą w jego skład żony, matki, córki i siostry filistrów Korporacji. W tym samym roku zostaje zawarty wieczysty kartel z Polonią, najstarszą polską korporacją.

1914 Wybuch wojny początkowo na nikim nie robi wrażenia. Wszyscy sądzą, że potrwa ona co najwyżej parę miesięcy. Rok akademicki rozpoczyna się normalnie. Tylko kilku Arkonów zostaje powołanych do wojska. Korporacja planuje wybudowanie nowej, murowanej kwatery. Sędzia Józef Jankiewicz zostaje pierwszym - i jak dotąd jedynym - filistrem honoris causa w Arkonii. Dopiero zimą robi się w Rydze gorąco.


Okres moskiewski - I wojna światowa

1915 Politechnika Ryska, a wraz z nią i Arkonia zostaje ewakuowana do Moskwy. Rada Profesorska legalizuje ją pod nazwą Kółko Studentów Polaków Politechniki Ryskiej. Przy Diektiarnym zaułku No.4 Korporacja wynajmuje kwaterę.

1916 Korzystając z doświadczeń najstarszych polskich korporacji: Polonii, Arkonii i Welecji, wspólna komisja opracowuje projekty statutu organicznego polskiej korporacji akademickiej i statutu Związku Korporacji. Stały się one potem podstawą dla stworzenia w niepodległej Polsce dokumentów Związku Polskich Korporacji Akademickich.

1918 Znacznie osłabiona Arkonia jedzie do Rygi.


Arkonia w Warszawie, do Zjazdu Ogólnego Filistrów

1918 W Warszawie istnieją już dwie korporacje: ryska Welecja i petersburska Sarmatia. Wieści o Arkonii w Moskwie są niejasne, krążą plotki o jej rozwiązaniu. Kilku czynnych Arkonów przy pomocy filistrów postanawia więc powołać do życia korporację Arkonia Varsoviensis, o identycznych barwach i zasadach. Dorpacka Polonia przenosi się do Wilna.
Członkowie Arkonii ryskiej z zaskoczeniem dowiadują się o powołaniu korporacji w Warszawie. Po wyjaśnieniu sytuacji Arkonia zwołuje nadzwyczajne posiedzenie Koła. Postanawia ono przenieść siedzibę z Rygi do Warszawy oraz przyjąć członków Arkonii Varsoviensis na prawach kandydatów. Arkonia Varsoviensis zostaje rozwiązana.
6 listopada nadzywczajne Koło nakłada na Arkonów obowiązek wstąpienia do Armii Polskiej. Działalność Stowarzyszenia ulega zawieszeniu.

1920 Na Ogólny Zjazd Filistrów zjeżdżają się Arkoni z całego kraju; młodzi i starzy. Z Rygi przyjeżdża nawet stary służący Wincenty Rogowski. Zjazd zatwierdza przeniesienie Korporacji z Rygi do Warszawy. Stowarzyszenie Filistrów zostaje przemianowane na Związek Filistrów. Koło Komerszowe Arkonii odtajnia Podanie Kozłowskiego. 6-ramienna gwiazda na deklu zostaje zastąpiona gwiazdą 7-ramienną.
Gorące lato tego roku zmusza Koło Arkonii do przyjęcia po raz kolejny uchwały o obowiązku wstąpienia do wojska, tym razem na wojnę bolszewicką.


Od Zjazdu Ogólnego Filistrów do Komerszu 50-lecia

1921 Korporacja przyjmuje nową deklarację ideową, która odtąd odczytywana jest na początku każdego Koła. Nowy dokument ideologiczny podkreśla dystans Arkonów wobec bieżących sporów i waśni partyjnych.

1922 Zawarty zostaje kartel z Jagiellonią, korporacją założoną w 1910 roku w Wiedniu, po I wojnie światowej przeniesioną do Warszawy.

1923 Związek Filistrów przystępuje do budowy kwatery. Za pieniądze uzyskane dzięki ofiarności filistrów i ze sprzedaży kwatery ryskiej zakupiono nieruchomość przy ul. Wilczej 60. Już następny komersz, w roku 1924, Arkonia obchodzi we własnym domu.

1926 W przewrocie majowym Arkonia, podobnie jak inne warszawskie korporacje staje po stronie Konstytucji. W walkach bierze udział ponad 150 korporantów, w tym ok. 40 Arkonów. Giną: wiceprezes Adam Malinowski i fil. Jerzy Biały. Szczególną doniosłość ma fakt, że Adam Malinowski był przeciwny zaangażowaniu się Arkonii w konflikt, lecz podporządkował się woli większości.

1928 Z inicjatywy filistrów Arkonii żyjących na Litwie powołana zostaje w Kownie polska korporacja Lauda. W okresie międzywojennym Arkonia matkuje także warszawskim korporacjom. Są to: Respublica, Sparta, Grunwaldia, Concordia Varsoviensis, Maltania i Mesconia. Spośród nich, jedynie Respublica wznowiła jak dotąd działalność na uczelniach.


Od Komerszu 50-lecia do II Wojny Światowej

1929 Uroczysty, czterodniowy Komersz 50-lecia. Koło Filistrowych funduje Arkonii sztandar. W trakcie obchodów odbywają się nabożeństwa, komersz wewnętrzny i zewnętrzny, na koniec - bal w Resursie Obywatelskiej.

Lata trzydzieste to trudny okres w dziejach polskich korporacji akademickich. Większość młodzieży popiera opozycyjne Stronnictwo Narodowe i Obóz Wielkiej Polski. Powoduje to, że wiele korporacji, zwłaszcza młodszych staje się czymś w rodzaju przybudówek partii politycznych. Arkonia zgodnie ze swoimi zasadami pozostaje apolityczna. Konflikty w Związku Polskich Korporacji Akademickich powodują, że Arkonia na pewien czas opuszcza jego szeregi.

1936 Na froncie posesji Arkonii, przy Wilczej 60, wybudowana zostaje staraniem Związku Filistrów kamienica przynosząca korporacji stały dochód. Projektantem domu jest fil. Adolf Inatowicz-Łubiański.

1937 Z inicjatywy fil. Tadeusza Wędrowskiego Koło postanawia przekształcić 58. Komersz w patriotyczną manifestację jedności młodzieży z armią. Mimo zastrzeżeń, zaproszony zostaje Naczelny Wódz, Edward Rydz-Śmigły. Uroczysty komersz spotyka się z żywymi komentarzami prasy i jest przez niektórych brany za dowód na zbliżenie Arkonii do obozu sanacyjnego.


II Wojna Światowa

1939 Nadzwyczajne Koło, zwołane 3 września, zawiesza działalność Stowarzyszenia, a swoje kompetencje przekazuje Związkowi Filistrów. Na wszystkich Arkonów nakłada obowiązek wstąpienia do wojska. Członkowie Arkonii giną na froncie, w Katyniu, w Oświęcimiu i getcie warszawskim. W sumie podczas całej wojny ginie 66 kolegów.

1940 Okupacyjne władze przejmują kwaterę Arkonii. Udaje się uratować sztandary i archiwum. Kwatery do tej pory nie udało się odzyskać.

1941 Powstaje pięcioosobowa Komisja Ideowa, która ma pełnić część funkcji Koła. Komisja uchwala wytyczne co do postawy Arkona podczas wojny i warunkowo znosi zakaz należenia do partii politycznych. Na kolegów, którzy nie przeszli szkolenia wojskowego, nakłada obowiązek ukończenia konspiracyjnej podchorążówki. Nakazuje podporządkowanie się rozkazom Komendanta Sił Zbrojnych na Kraj. Organizuje zbiórki pieniędzy i wysyłkę paczek dla Arkonów będących w niewoli i ich rodzin.

1944 Do Arkonii zostaje przyjęty ostatni cetus. Składa się nań 6 fuksów. Komersz 65-lecia Korporacji odbywa się ze względów bezpieczeństwa w kilkuosobowych grupach.
W Powstaniu Warszawskim ginie 14 Arkonów, w tym czterech spośród przyjętych w 1944 r. kandydatów. Płonie oficyna na posesji przy ul. Wilczej 60.


Arkonia w PRL i na emigracji

Okres komunistyczny to czas, w którym Arkonia nie ma możliwości działania na polskich uczelniach. Korporacje akademickie w ogóle są przez prasę krytykowane jako organizacje faszyzujące i antysemickie. Władza ludowa represjonuje Arkonów m.in. pod niedorzecznymi zarzutami kolaboracji z Niemcami. Wielu na miesiące i lata trafia do więzień.
Mimo zdecydowanie nieprzychylnej atmosfery udaje się podtrzymać tradycję i więzi koleżeńskie. W Warszawie, Trójmieście i na Śląsku urządzane są spotkania w rodzaju "opłatka", "jajka" i rocznicy założenia Arkonii.
Na emigracji największe środowisko arkońskie powstaje w Londynie. Początkowo panuje duży optymizm. Są plany kupienia arkońskiego domu oraz powołania korporacji akademickiej dla studiujących w Londynie Polaków. Z różnych przyczyn plany te kończą się niepowodzeniem. Najważniejszym łącznikiem pomiędzy rozsianymi po świecie Arkonami staje się Biuletyn Arkonii. Pomiędzy 1949 a 1990 rokiem ukazują się 31 jego numerów, o łącznej objętości 1266 stron.

1959 W 80 rocznicę założenia Korporacji Arkoni zamawiają mszę za zmarłych kolegów w kościele św.św. Piotra i Pawła na Koszykach. Na Powązkach złożono kwiaty na grobie Adama Malinowskiego. Wieczorem w kilku domach odbywają się spotkania Arkonów. Cała ta niewinna impreza kończy się wezwaniami do prokuratury. Państwo ludowe postawiło ok. 20 filistrom zarzut dążenia do utworzenia nielegalnej organizacji pod nazwą "Arkonia". Po trzech miesiącach śledztwo umorzono z powodu "znikomej szkodliwości społecznej".

1969 Fil. Karol Świętorzecki, chcąc upamiętnić 90-lecie powstania Korporacji, doprowadza do wmurowania w staromiejskim kościele św. Marcina tablicy ku czci poległych i zmarłych Arkonów. Tablicę można oglądać do dziś, pod ocalałym z gruzów kościoła krucyfiksem, po prawej stronie głównej nawy.

1976 Arkońskie sztandary - ryski i warszawski - zostają złożone na Jasnej Górze, w Skarbcu Pamięci Narodowej.

1979 Komersz Stulecia odbywa się równolegle w Warszawie i w Londynie. W obu miastach staje się manifestacją wzajemnego przywiązania i wierności arkońskim ideałom - prawdzie i pracy. Oprócz Arkonów udział biorą przedstawiciele Polonii, Jagiellonii, Welecji i Laudy. Z przedstawicielami Welecji zawarto akt o wieczystej przyjaźni o wadze kartelu. Powstaje pamiątkowa Księga Stulecia.

1982 Do Związku Filistrów przyjęci zostają synowie i zięciowie przedwojennych filistrów. Celem tego było utrzymanie tradycji arkońskiej w sytuacji, w której nie było żadnej nadziei na legalną działalność wśród młodzieży akademickiej. Do roku 1996 przejęto w ten sposób 27 filistrów. Obecnie ta droga do Arkonii jest już zamknięta.


Z powrotem na uczelniach

1990 Sąd Wojewódzki w Warszawie rejestruje Stowarzyszenie Arkonia założone przez przedwojennych filistrów i członków Korporacji.

1991 Londyński Związek Filistrów Arkonii przekazuje wszelkie swoje uprawnienia na rzecz Stowarzyszenia Arkonia i przechodzi w stan likwidacji.

1992 Do Stowarzyszenia przyjęty zostaje pierwszy po wojnie cetus złożony ze studentów warszawskich uczelni.

1995 Koło Komerszowe Stowarzyszenia Arkonia podejmuje decyzję o usamodzielnieniu się Korporacji Akademickiej, której członkami stali się studenci przyjęci po 1992 roku. Powstaje nowa deklaracja ideowa

1995 Sąd rejestruje Związek Filistrów Arkonii. Oznacza to powrót do tradycyjnej formalnej struktury, z podziałem na część studencką i filisterską.
Londyński Związek Filistrów aktem notarialnym przekazuje Związkowi warszawskiemu prawa do nieruchomości przy Wilczej 60.
Koło Filistrowych funduje odrodzonej Korporacji sztandar, trzeci już w historii Arkonii.

1997 Czterej członkowie korporacji akademickiej stają się pierwszymi po wojnie filistrami w normalnym trybie przyjętymi do Związku Filistrów. Rany zadane Arkonii zaczynają się zabliźniać.

1998 Młoda Arkonia, nawiązując to londyńskiej tradycji, wznawia wydawanie Biuletynu Arkońskiego. W październiku ukazuje się jego 33 numer.

2001 Przeprowadzka na nową kwaterę. Jest nią piwnica przy ul. Koźlej na Nowym Mieście. Łączna powierzchnia 86 m2, główna sala ma ok. 50 m2.

2002 Arkonia wyciąga rękę do kartelowej Welecji i aktywnie wspomaga odrodzenie bratniego stowarzyszenia. Staraniem młodych Arkonów do Welecji, po raz pierwszy od 63 lat, przyjęty zostaje nowy cetus, złożony z 4 fuksów.