SPRAWOZDANIE OGÓLNE
Z DZIAŁALNOŚCI
KORPORACYI ARKONII
W RYDZE
W II PÓŁROCZU 1881/2 R.

Spis treści

A. Sprawy wewnętrzne

B. Sprawy zewnętrzne

1. Część umysłowa.

a) ZEBRANIA NAUKOWE

Kommissyę Zebrań Naukowych składali: A. Wierzchlejski jako prezes, St. Tyrchowski i St. Chaniowski jako sekretarze.

Zwyczajnych posiedzeń naukowych odbyło się w ciągu półrocza 8, każde posiedzenie trwało średnio 4 godziny.

Na zebraniach odczytano 6 następujących prac piśmiennych:

„O Tatarach w Polsce" p. Higersbergera;
„O celu i stanowisku chemii jako nauki" p. Strasburgera (odczytał Prauss),
„O hussytyzmie w Czechach" p. Szczęsnowicza,
„O niektórych organizmach prostych podług broszury Hackla i Persiere’a" p. Bergsona,
„Czy poezya odpowie swemu zadaniu, opierając się jedynie na prawdach wiedzy? " pr. Lutosławskiego
i „Kilka słów o ideach," podług artykułu pisma „Мыслъ” Calera.

Ilość pytań, wrzuconych do skrzynki, wynosiła 50, z tych odrzucono 4 (8%), odpowiedziano na 35 pytań (70%), pozostało nieodpowiedzianych 11 (22%). Co do treści pytania dają się podzielić na następujące działy: z nauk ekonomiczno-społecznych 26%, z filozofii 22%, z nauk przyrodniczych l, 6%, z historyi 12%, z literatury 6%, z matematyki 2%, pytań niedajacych się podciągnąć pod żaden z tych działów 5 (10%); pytań treści technicznej nie było wcale.

Odczytów złożono 25, z tych zostało odrzuconych 4%. Oprócz posiedzeń zwyczajnych w Lutym w rocznicę urodzin Kopernika, odbyło się nadzwyczajne posiedzenie naukowe, poświęcone uczczeniu jego pamięci. Na interesujący program tego wieczoru składały się prace bądź to tyczące się Kopernika i jego epoki, bądź to treści przyrodniczej. Odczytano następujące prace:

„Kilka słów o cywilizacyi w początkach XVI stulecia" p. Wierzchlejskiego, „Życiorys Kopernika" p. Budkiewicza,
„Ptolomeusz i Kopernik" p. Lutosławskiego
„O fosforescencyi podług pracy Prof. Radziszewskiego" p. Praussa.

Posiedzenie to oprócz uczczenia pamięci Kopernika, miało na celu obudzenie żywszego zainteresowania się członków naukami przyrodniczemu

Jako smutny objaw zaznaczyć należy małe interesowanie się członków zebraniami naukowemi, ujawniające się nielicznem uczęszczaniem na posiedzenia i słabym udziałem w dyskussyi.

b) BIBLIOTEKA I CZYTELNIA

Biblioteka była otwarta od d. 20 Stycznia do 10 Maja. Zarząd biblioteki i czytelni składali: St, Popiel, jako bibliotekarz, St. Lisiecki, J. Mazurkiewicz i A. Bujnickj jako pomocnicy.

Stan biblioteki przedstawiał się w ubiegłem półroczu w sposób następujący:

Na początku półrocza biblioteka liczyła 2046 tomów, w ciągu półrocza przybyło 86 tomów, z tych nabyto 45 tomów (52,3%), przybyło z darów członków i osób postronnych 41 t. (47,6°/o); przy końcu półrocza biblioteki liczyła 2132 t. Przyrost rozdziela się na działy w sposób następujący: dział hist-filozoficzny 42 t. (48,8 %) artystyczno-literacki 14 t. (16, 2 %), matem.-przyrodniczy 6 t. (6, 9%) techniczno-gospodarski 7 t. (8, 4%), dodatkowy 17. t. (19,7%).

Ruch biblioteki był następujący: z 2115 t. wypożyczono 857, obrót wypożyczonych książek wynosił 1562 czyli każdy tom wypożyczony obracał się średnio 1, 8 razy Z działu hist-filoz. wypożyczano 406 t. (26, 5%), z działu artyst.-literackiego 770 t. (48, 6%)j z działu matem.-przyrodniczego 119 t. (8,5%), z działu techniczno-gospodarskiego 102 t. (7 %), z działu dodatkowego 126 t. (9, 4%).

W ruchu bibliotecznym ubiegłego półrocza daje się dostrzedz ten sam fakt, co i lat poprzednich; podczas gdy dział artyst.-literacki cieszy się największą poczytnością, z działu technicznego korzystano bardzo nielicznie. Średnia liczba tomów przypadająca na każdego członka wynosi 9,7, największa 63 t., nie korzystało wcale z biblioteki 23 członków, w tej liczbie 5 dyplomandów. l, t. wzięło 12 członków, od 1—10 t. 73 członków, od 10—20t. 40 członków, wyżej 20t. wzięło 19 członków.

Osób postronnych korzystało z biblioteki 6, które wypożyczyły razem 42 t.

Czytelnia otrzymywała w ubiegłem, półroczu 42 pisma peryodyczne, a mianowicie:

a) dzienników 10:

Echo, Echo Łomżyńskie, Gazeta Handlowa, Gazeta Polska, Gazeta Warszawska, Гопось, Nowiny, Rigasche Zeitung, Słowo, Wiek.

b) czasopism naukowo-literackich 8:

Ateneum, Biblioteka Warszawska, Izraelita, Niwa, Prawda, Przegląd Tygodniowy wraz z dodatkiem, Deutsche Rundschau, Вістникъ Евроны

c) czasopism technicznych 4:

Czasopismo Techniczne, Dźwignia, Inżenierya i Budownictwo, Przegląd Techniczny,

d) czasopism agronomicznych 6:

Bartnik postępowy, Gazeta Rolnicza, Gospodarz, Kuryer Rolniczy, Ogrodnik Polski, Postęp Rolniczy,

e) czasopism illustrowanych 5:

Biesiada Literacka, Kłosy, Tygodnik Zilustrowany, Tygodnik Powszechny, Wędrowiec,

f) czasopism przyrodniczych, 3:

Kosmos, Przyrodnik, Wszechświat

g) czasopism różnej treści 6:

Gazeta Świąteczna, Medycyna, Przegląd bibliogr.-archeologiczny, Przegląd pedagogiczny, Przewodnik bibliograficzny, Wiadomości farmaceutyczne.

Z powyżej wymienionych pism 4 Czytelnia otrzymywała bezpłatnie, 13 za zwrotem kosztów przesyłki, 11 za połowę ceny, 3 za cenę zniżoną, 11 za całą cenę.

Oprócz wymienionych już pism Czytelnia prenumerowała w t.zw. Lesezirkel 7 czasopism niemieckich, 2 francuzkie i 1 angielskie; nadto Czytelnia otrzymywała w dalszym ciągu Bibliotekę Najcelniejszych utwórów Lit. Eur, Encyklopedyę Wychowawczą i Słownik Geograficzny. Książek do użytku na miejscu znajdowało się w Czytelni 72 tomy.

Komissya biblioteczna odbyła w ubiegłem półroczu 1 ogólne i 2 ściślejsze posiedzenia wypisowe; zarząd oprócz zwykłych czynności pośredniczył w sprowadzaniu książek dla członków stowarzyszenia po cenach niższych od księgarskich.

Wykaz przychodu i rozchodu Biblioteki i Czytelni:

Pozostałość na przyszłe półrocze wynosi rs. 103. 91 k.

c) ZEBRANIA TOWARZYSKIE

Komisyę Zebrań Towarzyskich składali: J. Jasieński jako prezes, G.Gebethner jako vice-prezes.

Z powodu odłożenia Styczniowego zwyczajnego posiedzenia Koła na 3-ą Sobotę, odbyły się tylko dwa zebrania towarzyskie. Na program ich składały się śpiewy solowe, kwartety, muzyka instrumentalna oraz monodram.

d) ŚPIEWY

Urząd mistrza śpiewu sprawował G. Gebethner. Obowiązanych do udziału w śpiewach było 101 członków (64%), uwolnionych od tego obowiązku było 59 członków (36%). Piosnki, zadane w ciągu półrocza w ilości 6-u wydało na termin 29 członków (28%), prób śpiewu odbyło się 10, przy nader małym udziale śpiewających, gdyż ledwo 1/3 wezwanych przychodziła na próby. W ogóle interesowanie się śpiewami w ubiegłym półroczu było nader małe.

spis treści ↑

2. Część administracyjna i prawodawcza.

A) KOŁO

Średnia liczba członków stanowiących Koło wynosiła w ciągu półrocza (72+93)/2 = 82, z czego 30,3% wypada Dyplomantów. Z liczby 31 kandydatów, którzy złożyli odczyty przyjętych zostało do Koła 20 (67%), co stanowi 30% ogólnej liczby kandydatów; na każdem zwyczajnym posiedzeniu przyjmowano do Koła średnio 4 kandydatów.

Koło odbyło w ciągu półrocza 5 zwyczajnych i 18 nadzwyczajnych posiedzeń, w sumie 23; na każde zwyczajne posiedzenie wypada 4,6 nadzwyczajnych. Z powodu słabości zwolniono od wszystkich posiedzeń nadzwyczajnych 1 członka (1,23%). Na nadzwyczajne posiedzenia uczęszczało średnio 90,2% członków, na nadzwyczajne 70,1 %, podczas gdy obowiązanych do bywania na nich było 70,7%; dyplomandów bywało na posiedzeniach nadzwyczajnych około 46% ich liczby.

Kwestye natury sądowej, administracyjnej, prawodawczej przychodziły pod rozpatrzenie Koła po największej części po nprzedniem rozpatrzeniu i przygotowaniu rnateryałów przez następujące sekcyc: sądową, finansową wewnętrzną i zewnętrzną.

1) kwestie natury wewnętrznej

a) sądowej.

Koło rozebrało 8 spraw (3,5%) nie odsyłając ich do S. S; w pięciu z tych spraw (63%) w charakterze oskarżonych występowali kandydaci, w 3 (37%) członkowie Koła. Co do pierwszych Koło ferowało następujące wyroki: obostrzoną wymówkę podwójnej doniosłości (nierozważne postępowanie mogące szkodzić stowarzyszeniu), wykluczenie ze stowarzyszenia na 3 dni wskutek sumacyi kar oraz we dwóch wypadkach wykluczenie ze stowarzyszenia na czas nieograniczony (lekceważenie postanowień przez niewypełnienie zobowiązań, wielokrotne nieuleganie władzy Koła), co do drugich Koło jedną sprawę umorzyło, w dwóch zaś wypadkach karało obostrzoną wymówką.

Sekcyę Sądową składali: J. Wodziński jako prezes, S. Fredro jako vice-prezes, M. Korsak jako sekretarz E. Biedrzycki, S. Chaniewski, J. Jasieński, W. Kozłowski, Mazurkiewicz S. Popiel, S. Starczewski, Z. Sznuk, S. Tyrchowski, A. Wierszchlejski.

Sekcya Sądowa odbyła w ciągu półrocza 3 posiedzenia, na których rozebrała 126 spraw. W 10 wypadkach (8%) sprawy zostały umorzone, w 38 (30%) nastąpiło uniewinnienie, karanych było 72 członków t. j. 45% ogólnej liczby członków; między ukaranemi znajdowało się 26 członków Koła (40%) oraz 46 kandydatów (60%). Obostrzonych wymówek udzielono 3 (7%), wymówek 44 (61%). ostrzeżeń 20 (27%) oraz 5 kar pieniężnych. Pomiędzy przewinieniami jako ważniejsze wymienić należy: zaniedbanie obowiązków w 56 wypadkach (76%), z tego u członków Koła 18 (22%), u kandydatów 38 (54%), łajanie w 11 wypadkach (15%), z tego u członków Koła 6, u kandydatów 5.

b) administracyjnej.

26 członków (17%) Koło udzieliło pożyczki od 20—100 rs., razem w sumie 1280 rs., 3 członków (2%) pobierało stypendya z procentów od funduszu kassy stypendeyalnej w sumie 160rs, 3 osobom postronnym pozwolono korzystać z biblioteki i czytelni,

c) prawodawczej.

Oprócz spraw pomniejszej wagi jak złożenie księgi protokolarnych postanowień, komentarza do statutów, uporządkowania statutów, ułożenia ich skrótu etc.

Koło zaprowadziło następujące zmiany w ustroju stowarzyszenia:

1) wychodząc z zasady, że w obec znacznej liczby kandydatów i braku sposobności poznania ich dokładnie, stowarzyszenie winno otrzymać pewne gwarancye od nowowstępujących Koło postanowiło, iż każdy nowowstępujący członek powinien dać przed Kołem słowo honoru na następuje dwa punkta:

po 1 że podczas pobytu w stowarzyszeniu nie będzie należał jako członek czynny do żadnego związku, mającego na celu propagowanie idei politycznych lub socyalistycznych; po 2 że nie będzie tworzył koteryi wewnątrz stowarzyszenia.

2) w celu zagwarantowania kardynalnych zasad ustroj u korporacyjnego w Arkonii Koło jednogłośnie rozszerzyło wstęp do statutów, dodając do istniejących dwóch uwag 3 następującego brzmienia:

Korporacya Arkonia dzieli się na Koło i kandydatów, z których Kolo dobiera sobie członków przez balotowanie. Kandydaci jako tacy do zarządu stowarzyszenia przypuszczeni być nie mogą.

3) Ponieważ niektóre §§ statutów dozwalały pewnych uchwał tylko większością 9|10 obecnych na Kole, wszystkie zaś §§ mogły być zwalone większością 2/3, Koło widząc w tem niekonsykwencyę postanowiło iż nadal odnośne §§ mogą być zwalone jedynie większością- 9/10 obecnych na Kole.

4) Zważywszy, iż kapitał kassy stypendyalnej pozostając wewnątrz stowarzyszenia przynosi bardzo znaczne odsetki, z drugiej zaś strony, iż kapitał ten jako powstały z ofiarności publicznej winien być odpowiednio ubezpieczony Koło postanowiło pozostawić kapitał kassy stypendyalnej wewnątrz stowarzyszenia dopóki tenże nieprzewyższy majątku stowarzyszenia; przewyżka winna być umieszczona na procencie w instytucyach kredytowych, przedstawiających odpowiednie gwarancye.

2) Kwestie natury zewnętrznej

Koło rozebrało 19 spraw, wynikających ze stanowiska w Kole Delegatów: 11 z tych spraw było nadesłanych z Sądu Studenckiego, 8 tyczyło się zmian A. P. C.; jako najważniejszą ze zmian A.P. C. przyjętą także przez Arkonię uważać należy uchwałę, dotycząca prezydyum w Sądzie Studenckim, które nadal jest wybierane przez Sędziów Studenckich z pośród ich grona„

Prezydyum Koła składali: do 1-go Marca St. Prauss jako prezes, J. Wodziński jako vice-prezes. St. Starczewski jako sekretarz; od 1-go Marca J. Wodziński jako prezes, St. Prauss jako vice-prezes, St. Starczewski jako sekretarz. Prowadzili protokóły: St. Wojciechowski, W. Morzycki, Z. Sznuk.

B) ZEBRANIA OGÓLNE.

Zebrań ogólnych odbyło się w ubiegłem półroczu 2: na jednem z nich zatwierdzono budżet, na drugiem wybrano komissyę kuchenną i 2 krytyków odczytów.

spis treści ↑

3. Część finansowa.

a) KASSA STYPENDYALNA.

Urząd kassyera sprawował J. Czarkowski. Stan kassy był następujący:

Pozostałość zatem w kassie w końcu półrocza wynosi 3456 rs. 51 kop; z summy tej 3221 rs. 31 kop. stanowi kapitał żelazny, 235 rs. 20 kop.—kapitał stypendyalny. Rozpożyczano miesięcznie średnio 1982 rs. między 140 członków (85, 3%), z tych oddawało na termin 66%.

b) KASSA NA BIEŻĄCE WYDATKI

Urząd kassyera sprawował St. Lisiecki. Składka procentowa wynosiła 15%. Stan kassy był następujący:

Przychód 2362 rs. 48 kop.
Rozchód 2171 rs. 70 kop.
Remanent 190 rs. 78 kop.

c) KASSA ZAPASOWA

Urząd kassyera sprawował A. Bujnicki. Stan kassy był następujący:

Pozostało . 622 rs. 69 k.; w summie tej kapitał stały liczby 393 rs. 04 k. kapitał obrotowy 229 rs. 65k.

Pożyczek zaciągnięto 33 w ilości 330 rs.; z pożyczających oddawało na termin 25%.

d) KASSA IMIENIA ś. p. GĄSSOWSKIEGO

Urząd kassyera sprawował K. Krafft. Stan kassy przedstawia się jak następuje:

Pozostało 330 rs. 42 kop.; w tej summie kapitał stały liczy 201 rs. 90 1/2 kop kapitał obrotowy 128 rs. 50 1/2 kop.

Pożyczek zaciągnięto 16 w summie 160 rs; z pożyczających oddawało na termin 35%. Z funduszów kassy udzielano pożyczkę w ilości 28 rs., jednemu z filistrów Arkonii na zakupienie znaków politechnicznych.

spis treści ↑

4. Rozwój fizyczny.

a) Fechtunek.

Urząd mistrza fechtunku sprawował A. Pfeiffer. Obowiązanych do fechtowania się było 68 członków (39%) w tem 19 członków Koła (30%) i 44 kandydatów (70%) Odpuszczono godzin fechtunkowych 877 (40%); za 164 opuszczonych godzina płacono kary. Przybory fechtunkowe przy końcu półrocza były następujące: 22 rapiery, 12 rękawic, 8 fartuchów, 19 masek, 2 florety. Na przybory fechtunkowe i ich naprawę wydano 77 rs, 45 kop.

b) Gimnastyka.

Gimnastyka urządzona z prywatnych składek funkcyonowała dosyć zadawalniająco.

spis treści ↑

5. Kuchnia

Komissyę kuchenną składali: K. Billewicz, M. Kobylański, T. Tyborowski, M. Bonisławski, W. Bitorowicz, G. Kozika, Z. Zubrzycki; obowiązki kassyera pełnił M. Pfeiffer. Cena obiadu wynosiła 9 rs. miesięcznie. Średnia liczba stołujących się miesięcznie wynosiła 87 (53%), z tych stołowało się za darmo 7,5 czyli 8,6 % stołujących się, za połowę ceny 5,5 t. j. 6,3%. Stan kassy był następujący:

Deficyt wynosił zatem w końcu półrocza 183,83. czyli zwiększył się w porównaniu z ubiegłym półroczem o 39 rs. 92 kop.

spis treści ↑

6. Lokal i majątek stowarzyszenia.

Lokal stowarzyszenia znajdował się przy ulicy I Weidendam No 9. Na komorne i urządzenie mieszkania wydatkowano w b. półroczu 778 rs. 15 kop. czyli 36% wszystkich wydatków. Urząd gospodarza sprawował Ks. Zaleski, pomocnika J. Jasieński. Majątek stowarzyszenia był następujący:

Biblioteka i czytelnia Rs. 4500
Sprzęty „ 500
Chorągwie, szarfy etc. „ 918
Przybory fechtunkowe etc. „ 511
Ruchomości kuchni „ 500
Kassa Zapasowa „ 622 kop. 69
Razem Rs. 7551. kop. 69

spis treści ↑

7. Wzajemny stosunek członków stowarzyszenia.

W liczbie 178 członków, jaką Arkonia liczyła na początku b. półrocza, znajdowało się członków Koła 77 (43%), kandydatów 101 (57%); w końcu półrocza Arkonia liczyła 173 członków, w tem 94 członków Koła (54%) oraz 79 kandydatów (46%); z liczby 23 dyplomandów (13%) 20 należało do Koła (1/5 część Koła) 3 było kandydatami ((5%) ogólnej liczby kandydatów).

Liczba godzin poświęconych w b. półr. przez każdego , członka Koła na posiedzenia Koła (23x4) raz na zebrania. Ogólne (2X1) wynosiła 94, podczas gdy każdy kandydat miał 24 1/2 g. zajętych na, zebrania ogólne (2X1), posiedzenia kandydatów (3X l 1/2), deżury przy lokalu (3) oraz przy fechtunku.

Życie wewnętrzne stowarzyszenia pozostawiało w b. półr. wiele do życzenia. Stosunki wzajemne członków były bardzo dalekie od tej doskonałości do jakiej by dojść mogły i powinny w stowarzyszeniu tego rodzaju jakiem jest Arkonia. Wogóle można było zauważyć brak ścisłych i przyjacielskich stosunków i wielki brak wzajemnej znajomości; szczególnie okazywały to stosunki wzajemne członków Koła i kandydatów.

Przyczyną tego ze wszechmiar nie pocieszającego objawu była znaczna liczba członków i brak wolnego czasu, który szczególnie w ostatnich (egzaminowych) miesiącach uczuć się dawał.

spis treści ↑

8. Uroczystości stowarzyszenia.

W styczniu Arkonia wydała bal, z którego dochód był przeznaczony w 3/4 na kassę stypendyalna Arkonii a w 1/4 na ogólno - studencką kassę stypendyalna. Bal odbył się przy licznem uczestnictwie miejscowej publiczności i wydał dobre pieniężne rezultaty.

W Maju obchodzono doroczną rocznicę założenia Arkonii; obchód ten odbył się za Rygą, w miejscowości zwanej Jägerszuh.

spis treści ↑

B. Sprawy zewnętrzne

a) Stosunek do filistrów.

Stosunek, który łączyć winien filistrów ze stowarzyszeniem nie został dotychczas ostatecznie określony. Stosunki z filistrami, których jest już dosyć znaczna liczba, były w b. półr. bardzo słabe i nieliczne.

b) Stosunek do instytucyj studenckich i władzy szkolnej w Rydze.

W sprawach ogólno-studenckich Arkonia stała tak jak i dawniej na stanowisku niezależnem i kierowała się w swem postępowaniu własnem zdaniem, nie obawiając się przeciwstawić swego zapatrywania sądowi innych korporacyj. W Sądzie Studenckim piastował urząd prezesa z wyboru członek Arkonii J. Wodziński.

Stosunek do władzy szkolnej pozostawał niezmienny i uwydatnił się przez owacyę dla prof. Rittera, opuszczającego Politechnikę. Arkonia przyłączyła się chętnie, do tej owacyi i proponowała nawet na C. C. utworzenie stypendyum imienia prof. Rittera przy ogólno-politechnicznej kassie stypendyalnej, wszakże myśl ta nie zyskała dostatecznego poparcia u innych korporacyj i ograniczono się na wręczeniu prof. Ritterowi ozdobnego adresu.

spis treści ↑